Hebron glaskralen
Hebron glaskralen
(ca. 1.700 n.Chr.)
Toen de glasindustrie tijdens de Middeleeuwen in het Midden Oosten uiteenviel door de doortocht van de kruisvaarders en de inval van de Mongolen verhuisden de glasmakers naar naar Uzbekistan in Centraal Azië.
De glasmakers startten daar zelf nieuwe winkeltjes of sloten zich aan bij reeds gevestigde glasbedrijven aldaar. Nog steeds kent Uzbekistan een kleine glasindustrie, maar dit heeft bijna geen enkele naam of betekenis meer. De andere groep glas- en kraalmakers emigreerden rond het jaar 1.200 van Tyre (Libanon) aan de kust van de Middellandse Zee naar Hebron, nabij Jeruzalem.
Hebron werd in die tijd een van de belangrijkste glasindustrie steden in het Midden Oosten. De vaklieden maakten simpele zogenaamde ‘gewonden’ glaskralen recht boven het vuur, de traditionele techniek, en gebruikten daarbij het dode zee zout als zuurmiddel. De glaskralen waren meestentijds dof okergeel, groen, blauw en soms zwart, maar die laatste waren (en zijn) zeer zeldzaam.
Via de handel kwamen de kralen rond begin 1.700 terecht in Egypte en naar beneden via de Nijl; vanuit daar werden de kralen bijzonder populair onder de vrouwen in Soedan en Tsjaad. De productie van de originele Hebron kralen is gestopt rond 1.880, toen het productieproces geheel werd veranderd. Vanaf toen werden kralen en amuletten gemaakt van gebroken glasflessen. Het glas van deze kralen is helder donker blauw en groen en heeft niet de matte en doffe kleur zoals de oorspronkelijke Hebron kralen dat hebben door het Dode Zee zout. De bekende ‘boze oog’ amuletten zijn een voorbeeld van die laatste vorm van kralen, die later vooral in Turkije werden gemaakt.
Rond 1930 waren de oorspronkelijke Hebron kralen inmiddels geheel uit de mode geraakt en waren al in geen 50 jaar meer te krijgen. Handelaren van het Hausa volk kochten de kralen op in gebieden van West-Afrika en brachten die naar Kano, Nigeria, waar ze de nieuwe naam “Kano Beads” kregen, genoemd naar de mythe dat de kralen in Kano waren gemaakt. Deze handelaren pasten de vorm van de kralen aan door de ronde zijkanten platter te maken, zodat de kralen mooier aan een collier voldeden.
Overigens werden handelskralen door de eeuwen heen wel vaker aangepast door handelslieden om ze beter verkoopbaar te maken, of simpelweg omdat hun artistieke kijk op de materialen mee speelde. De belangrijkste twee manieren om de handelskralen aan te passen was om ze de schuren en vijlen tegen stenen, zoals ook de oorspronkelijke Hebron kralen hun verandering hebben ondergaan, of door ze te verhitten boven een kolenvuurtje, zoals de kokervormige blauwe Koli beads uit Ghana zijn aangepast. Door verhitting kan de kleur van het glas wat doffer en donkerder worden en zullen luchtbelletjes in het glas verdwijnen.
De Hebron kralen zijn in onze tijd weer erg gewild, met name in de groene en blauwe kleuren. Ze worden in Kartoum (Soedaan) tegen hoge prijzen aangeboden, aan de kleindochters van de vrouwen die ze destijds niet meer wilden omdat ze uit de mode waren. De grotere versies Hebronkralen worden ‘Munjir’ (Eng. Mongur) genoemd, de kleinere exemplaren heten ‘Hersh’(Eng. Harish).
Klik hier voor sieaden met Hebron glaskralen: